Wat je kunt doen als je kind gepest wordt
Als ouder wil je natuurlijk graag dat jouw kind lekker in zijn vel zit. Gelukkig is, veel vriendjes heeft en het goed doet op school. Helaas is de praktijk wel eens anders. Zo kan je kind gepest worden. Wat kun je daar als ouder aan doen?
Pesten op tijd herkennen
Om je kind te kunnen helpen, is het belangrijk om eerst te weten te komen wat er speelt. Wanneer je kind gepest wordt, kun je dat in zijn of haar gedrag vaak merken. Soms zijn het grote signalen, op andere moment weer kleinere. Dat maakt het lastig om te signaleren. Waar je als ouder op kunt letten:
• Trekt je kind zich opeens vaker terug op z’n kamer, of gewoon in een hoekje? Dat terugtrekken kan een signaal zijn dat het even niet zo goed gaat. Pesten zou een oorzaak kunnen zijn;
• Je kunt merken dat je kind opeens bang is voor dingen waar hij of zij eerder niet bang voor was. Misschien stuur je je kind af en toe voor een boodschap naar de supermarkt om de hoek en wil je kind dit opeens niet meer. Misschien is hij voor iemand bang?
• Wanneer je kind door pesten niet lekker in z’n vel zit, kan dit zich ook uiten in extreme drift- of huilbuien. Jouw normaal zo zonnig gehumeurde kind lijkt opeens een vat buskruit!
• Pesten veroorzaakt stress en die stress kan bij je kind ook lichamelijke klachten veroorzaken. Misschien klaagt je kind opeens regelmatig over buikpijn of hoofdpijn. Of is hij of zij opeens vaak schoolziek, terwijl hij eerder juist met plezier naar school ging;
• Ook het missen van aansluiting in de klas kan een signaal zijn van pestgedrag of buitensluiten. Speelt je kind na school nooit met andere kindjes? Wordt het niet uitgenodigd op kinderfeestjes, of altijd als laatste gekozen bij gym? Dan is er sprake van buitensluiten, en zou ook pestgedrag aan de orde kunnen zijn.
Verschillende soorten van pesten
Pesten kan lastig te herkennen zijn. Niet alleen doordat je kind het kan verzwijgen, maar ook omdat pesten verschillende vormen kan aannemen. Pesten kan gebeuren door één kind. Het kan echter ook gebeuren dat je kind buitengesloten wordt door een groep. Verder kan pestgedrag fysiek zijn, maar ook verbaal. Je kind kan worden uitgescholden, maar ook in elkaar worden geslagen. Bij al deze verschillende vormen is er een overeenkomst: je kind voelt zich niet veilig. Een onveilig gevoel kan zich beperken tot de plek waar het pesten plaatsvindt. Je kind voelt zich bijvoorbeeld niet veilig op het schoolplein, omdat hij of zij daar door pestkoppen belaagd wordt. In de klas of thuis voelt het zich dan misschien wel weer veilig. Het kan echter ook gebeuren dat de stress van het pesten zo groot is, dat je kind continu rondloopt met een gevoel van onveiligheid. Het mag daarom duidelijk zijn: op pesten moet zo snel mogelijk actie ondernomen worden.
Risico’s herkennen
Hoewel in principe iedereen te maken kan krijgen met pestgedrag, lijkt het erop dat bepaalde factoren het risico op gepest worden vergroten. Wordt je kind gepest? Fysieke zwakte kan het risico daarop vergroten. Daarnaast kunnen bepaalde karaktereigenschappen je kind een interessant slachtoffer maken voor pesters. Als je kind net wat anders is dan de anderen bijvoorbeeld, doordat hij of zij stottert of anders praat dan andere kinderen. Ook sociale vaardigheid kan van invloed zijn. Als je kind het lastig vindt om aansluiting te vinden bij een groep, dan staat hij of zij er alleen voor. Zichzelf verdedigen wordt dan ook een stuk lastiger. Vaak reageert een kind dan angstig op het moment dat hij of zij gepest wordt. Deze reactie kan voor pesters een signaal zijn dat het een makkelijk slachtoffer is. Sommige kinderen die gepest worden reageren niet alleen angstig, maar ook agressief. Ze kunnen bijvoorbeeld gaan vechten wanneer ze zich in een hoek gedreven voelen. Voor pesters kan ook deze reactie een excuus zijn om door te gaan met pesten. Ook leeftijd kan een risicofactor zijn. Uit onderzoek blijkt namelijk dat pesten vooral voorkomt bij kinderen in de leeftijdscategorie 10 tot 14 jaar. Bij jongens uit dit zich vaak in fysiek of verbaal pesten. Bij meisjes kan pesten nog lastiger te signaleren zijn, doordat het pesten vaak op een minder opvallende manier gebeurt. Je dochter wordt bijvoorbeeld buiten de groep gehouden, of er worden roddels over haar verspreid.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Herken de pester
Net als de gepeste, reageren ook pesters zelf vaak agressief. In dat geval geldt vaak ‘survival of the fittest’; de sterkste blijft overeind en pest zwakkeren. Pesters hebben vaak moeite om empathie te tonen. Ze leggen de schuld van het pesten makkelijk bij de gepeste: ‘Als hij niet zo stom/slap/saai was, zou hij ook niet gepest worden’. Wat het lastig kan maken om pesters aan te pakken, is hun sociale status. Pesten blijkt in een groep zelfs statusverhogend te kunnen werken. Andere kinderen kunnen het pesten stoer vinden, en hierdoor wordt de pester aangemoedigd om door te gaan met het pestgedrag. Dit gaat meestal goed zolang ze niet-populaire kinderen als slachtoffer uitkiezen. Uiteindelijk kan dit pestgedrag ook bij de pester leiden tot een minder goede sociale ontwikkeling. Dit werkt in hun latere leven natuurlijk tegen hen. Niet alleen voor de gepeste, maar ook voor de pester is het dus belangrijk dat het pesten wordt aangepakt.
Pesten oplossen
Eerder werd wel gedacht dat pesten op te lossen was door de gepeste weerbaarder te maken. In de praktijk blijkt dat dit niet afdoende werkt: het gedrag van de pester zal er namelijk niet door veranderen. Misschien laat hij of zij de gepeste met rust, maar in plaats daarvan zal de pester een ander slachtoffer zoeken. Zo leert de pester dus niets van de situatie. Een betere oplossing is om alle betrokkenen te betrekken bij het zoeken naar een oplossing. Dat zijn niet alleen de gepeste en de pester(s), maar bijvoorbeeld ook alle klasgenoten, de leraar en alle ouders:
1. Ondersteun de gepeste bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Door langdurig pesten verliest een kind weerbaarheid en zelfvertrouwen.
2. Ondersteun ook de pester bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Pesten is een soort van machtsvertoon, en voor pesters vaak de enige manier om zich te laten gelden. Wanneer een pester zich beter kan inleven in een ander, is de kans groter dat het pestgedrag vermindert;
3. Betrek ook de rest van de groep erbij. Maak van het pesten een probleem van de hele klas. Het wordt voor klasgenoten dan makkelijker om op te staan en verkeerd gedrag te corrigeren;
4. Het is belangrijk dat ook de juf of meester pestgedrag herkent. Hoe sneller de signalen worden gezien, hoe makkelijker het is om actie te ondernemen. Het is ook belangrijk dat op school het signaal wordt afgegeven dat pesten niet oké is.
5. Ten slotte moeten ook de ouders van de kinderen betrokken worden. Een school kan bijvoorbeeld een algemene ouderavond organiseren over pesten, waar besproken wordt hoe pestgedrag herkend kan worden. Zo wordt het makkelijker bespreekbaar, op school én thuis.
Digitale veiligheid
Nare WhatsApp-berichten, grooming, het plaatsen van nare foto’s op Snapchat: het zijn allemaal vormen van digitaal pesten. De online wereld is onoverzichtelijk, en dit maakt het voor pesters makkelijker om ongemerkt hun gang te gaan. Digitale weerbaarheid is voor je kind daarom van groot belang. Leg je kind op tijd uit dat mensen zich online makkelijk voor kunnen doen als iemand anders. Is iemand die zegt een meisje van 12 jaar te zijn en op zoek te zijn naar nieuwe vriendinnen, toch niet stiekem een 30-jarige man met verkeerde intenties? Zorg ervoor dat je kind ook weet wat de gevaren zijn van het online zetten van foto’s van zichzelf. En zorg ervoor dat je als ouder weet wat je kind zoal uitspookt op internet. Wil hij of zij graag een TikTok- of Facebookaccount? Weet dan dat je deze accounts naar wens kunt instellen op het gebied van zichtbaarheid en privacy.
Praat mee op het forum
