Stoornis in autistisch spectrum [kind en opvoeding]
Vroeger hoorde je het vaak: ‘Hij is autistisch’. Ook tegenwoordig wordt dat nog wel eens gezegd, maar eigenlijk klopt de omschrijving niet meer. Autisme komt namelijk voor op verschillende manieren en ook de ernst van de aandoening kan wisselen. ‘De autist’ bestaat dus eigenlijk niet. Wel kan het zijn dat er symptomen herkend worden die horen bij een stoornis in het autistisch spectrum.
Wat is een stoornis in het autistisch spectrum?
Omdat deze stoornis zo breed kan zijn, is het best lastig om precies te omschrijven wat de symptomen zijn. Over het algemeen geldt dat er in ieder geval sprake is van twee kenmerken:
Er is sprake van gedrag dat steeds herhaald wordt;
Er is een afwijking op het gebied van sociale communicatie.
Tot voor kort werden de kenmerken van een autismespectrumstoornis (ASS) opgedeeld in verschillende aandoeningen, zoals PDD-NOS, Asperger en klassiek autisme. Hoewel deze termen officieel niet meer worden gebruikt, worden ze nog regelmatig genoemd. Daarom is het handig om te weten wat deze aandoeningen precies inhouden.
Klassiek autisme
Klassiek autisme is de meest ernstige vorm binnen ASS. Wanneer je kind dit heeft kan er sprake zijn van:
- agressief of hyperactief gedrag
- communicatieproblemen
- tics of dwangmatige opeenvolgende handelingen
- somberheid en slaapproblemen (soms)
- een verstandelijke beperking (soms)
- epilepsie (soms)
Asperger
Asperger lijkt erg op klassiek autisme als het gaat om sociale problemen en communicatieproblemen. Een kind met Asperger kan echter wel goed leren en spreken. Daarbij zit het probleem in het begrijpen van taal en het begrijpen van gedachten en emoties van anderen. Inleven is dus lastig. Bij Asperger kan het ook voorkomen dat je kind veel praat. Dat wordt gevoed door de grote fantasie die kinderen met Asperger vaak hebben. Waar een kind met klassiek autisme meestal het liefst alleen speelt, heeft een kind met Asperger vaak juist wel behoefte aan vriendschap. Vriendschappen worden echter vaak bemoeilijkt door de symptomen van Asperger.
PDD-NOS
Soms is er sprake van sociale problemen en communicatieproblemen, maar zijn er verder weinig symptomen van autisme. In dat geval kreeg een kind in het verleden vaak het label PDD-NOS. Een kind met PDD-NOS kan het lastig vinden om te communiceren met anderen. Waar ze op intelligentieniveau vaak goed meekomen met leeftijdsgenoten, is er vaak sprake van een achterstand op sociaal gebied. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het volgende:
- Lastig leren van sociale ervaringen;
- Weinig begrip hebben van non-verbale signalen en deze daardoor zelf ook weinig gebruiken;
- Vasthouden aan vast routines, onzeker worden van verandering;
- Eenzaam lijken;
- Overgevoelig zijn voor prikkels;
- Lastig begrijpen van taal. Uitdrukkingen worden bijvoorbeeld letterlijk genomen;
- Verlegen, angstig zijn in sociale situaties.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Diagnose autisme stellen bij kind
Heeft je kind een ASS? Dan merk je vaak al op jonge leeftijd de eerste signalen. Zo kan het zijn dat je kind als baby al geen of weinig oogcontact maakt. Op de basisschool ontstaan vaak de eerste vriendschappen en moet er veel geleerd worden op sociaal gebied. Als je kind ASS heeft is dat vaak lastiger dan voor kinderen zonder deze stoornis. Het kan de docent bijvoorbeeld opvallen dat je kind weinig speelt met andere kinderen. Zijn er ook andere tekenen die kunnen wijzen op een stoornis in het autistisch spectrum? Dan is het goed om dit te bespreken. Vraag de docent van je kind of hij of zij ook zaken is opgevallen.
Vervolgstappen
Daarnaast kun je in gesprek met de schoolarts, maar ook een bezoek brengen aan de huisarts. Ook het CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) kan ondersteunen. Via deze wegen kan je kind eventueel verder doorverwezen worden, voor meer onderzoek. Alleen een psycholoog of psychiater mag de diagnose ASS stellen. Daarvoor wordt er bijvoorbeeld gekeken naar ontwikkel leeftijden. Dit houdt in dat bekeken wordt hoe je kind scoort op sociaal gebied. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat je kind 10 jaar oud is, maar op sociaal vlak een ontwikkel leeftijd heeft van 6 jaar. Er is dan dus sprake van een achterstand.
Omgaan met ASS
De ontwikkelleeftijd van je kind op sociaal vlak kan een belangrijk handvat zijn om makkelijker te communiceren met je kind. Met een 10-jarige communiceer je anders dan met een 6-jarige. Als je 10-jarige kind een op sociaal vlak een ontwikkelleeftijd heeft van een 6-jarige, weet je dus dat je op een andere, simpeler manier moet communiceren. Het kan je helpen om meer begrip op te brengen, wanneer je kind een uitdrukking niet begrijpt, of zich terugtrekt op zijn kamer om alleen te zijn. Als je het gevoel hebt dat je kind niet luistert, kun je kijken of je je taalgebruik kunt aanpassen aan de ontwikkelleeftijd van je kind.
Rust en regelmaat
Meer nog dan andere kinderen is een kind met ASS gebaat bij rust en regelmaat. Verandering vindt een kind met ASS vaak lastig. Daardoor kan het bijvoorbeeld hyperactief gedrag gaan vertonen, of zich juist terugtrekken om de verandering te verwerken. Zorg voor een vast patroon tijdens de dag, zodat je kind zich daar geen zorgen over hoeft te maken. En zorg dat je kind zich af en toe even terug kan trekken, om bij te tanken. Zo voorkom je dat je kind overprikkeld raakt.
Ieder kind z’n eigen talent
Het klinkt best wel negatief; ‘stoornis’. En ja, je kind zit misschien net wat anders in elkaar dan een gemiddeld kind. Maar bedenk; bestaat een gemiddeld kind eigenlijk wel? Ieder kind heeft zijn eigen eigenaardigheden, valkuilen, talenten en andere eigenschappen. Er zijn bepaalde dingen waar kinderen met ASS juist heel goed in kunnen zijn. Zo kunnen ze zich heel goed ergens op focussen en urenlang geconcentreerd ergens aan werken. Daarnaast hebben ze een scherp oog voor detail. De kleinste verandering valt hen op. Ook weten ze goed om te gaan met regels en kunnen ze excelleren op een specifiek gebied, zoals grafische vormgeving (oog voor detail!) of programmeren (geconcentreerd werken en oog voor detail!). Hoe lastig een ASS soms ook kan zijn, probeer de positieve kanten niet te vergeten!
Praat mee op het forum
