Psychiatrische aandoeningen
Psychiatrische aandoeningen komen frequent voor bij zwangeren en kraamvrouwen, hebben een hoge recidiefkans en worden over het algemeen onderbehandeld. Er zijn een aantal risicofactoren (zowel psychiatrisch, obstetrisch als psychosociaal) beschreven voor het ontwikkelen van een psychiatrische stoornis rond de zwangerschap.
Op basis van de huidige literatuur is het moeilijk voor elke individuele patiënt een ‘weging’ te geven aan de geïdentificeerde risicofactoren voor (hernieuwde) psychiatrische decompensatie. Naast de negatieve gevolgen van psychiatrische ziekte op het welbevinden van de moeder, kunnen psychiatrische stoornissen tijdens zwangerschap leiden tot obstetrische complicaties en na bevalling tot een gestoorde moeder-kind band. Het is, gezien deze ingrijpende gevolgen, belangrijk vrouwen met een verhoogd risico op een psychiatrische stoornis te identificeren, bij voorkeur voor of tijdens de zwangerschap.
In het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam is voor deze doelgroep een expertise en behandelcentrum opgericht vanuit de vakgroepen Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP expertise en behandel centrum). Dit centrum is bedoeld ter ondersteuning van de eerste en zo nodig tweede lijns gezondheidszorg.
Een aantal veel voorkomende vragen over dit ontwerp worden hieronder beantwoord.
1. Is het verantwoord om psychiatrische medicatie te gebruiken bij zwangerschap en borstvoeding?
Indien uw dokter u adviseert om tijdens uw zwangerschap (door te gaan met) medicijnen te gebruiken voor uw psychiatrische problemen, dan hebben bepaalde medicijnen de voorkeur tijdens de zwangerschap en bij het geven van borstvoeding hier link psychofarmaca tabel De negatieve effecten van een onbehandelde depressie of bipolaire stoornis tijdens zwangerschap op moeder en kind gecombineerd met de ernstige risico’s die geassocieerd zijn met het plotseling staken van de medicatie, moeten worden afgewogen tegen de eventuele gevolgen voor de baby bij gebruik van medicatie in nauw overleg met de behandelend psychiater, gynaecoloog en/of kinderarts.
2. Als ik psychiatrische problemen heb tijdens mijn zwangerschap, kan dit dan invloed hebben op mijn ongeboren baby?
Psychiatrische klachten kunnen invloed hebben op de ongeboren baby. Psychiatrische klachten in de zwangerschap zijn geassocieerd met spontane miskramen, complicaties in de zwangerschap , een verhoogd risico op hoge bloeddruk problemen en vaker opname van de baby op de couveuseafdeling. Voor de moeder kunnen de klachten na de bevalling in ernst toenemen.
3. Kan ik antidepressiva gebruiken als ik zwanger ben?
Ja dit is zeker mogelijk in goed overleg met uw huisarts, psychiater en/of gynaecoloog, en is afhankelijk van de psychiatrische diagnose en de indicatie die gesteld is voor het gebruik van die medicatie. Ook hier is het belangrijk te beseffen dat stoppen van medicatie zonder overleg met de behandelend arts kans geeft op hernieuwde psychiatrische klachten.
4. Kan ik tijdens de zwangerschap een stemmingsstabilisator gebruiken?
Ja, in goed overleg met uw psychiater of huisarts als bij u de diagnose bipolaire stoornis is gesteld en er een goede indicatie bestaat voor medicatie gebruik. Bij het stoppen van een stemmingsstabilisator, is er een grote kans op terugval (met alle gevolgen van dien). Het voordeel van het doorgebruiken van een stemmingsstabilisator tijdens de zwangerschap en na de bevalling is dat de kans op een manie en/of depressie en een kraambedpsychose sterk verminderd wordt.
5. Wat gebeurt er als ik stop met antidepressiva tijdens mijn zwangerschap?
Onbehandelde depressie is in de zwangerschap geassocieerd met spontane miskramen, complicaties in de zwangerschap , een verhoogd risico op hoge bloeddruk problemen en vaker opname van de baby op de couveuseafdeling. Acuut stoppen van medicatie in het algemeen kan aanleiding geven tot onthoudings-verschijnselen zoals slapeloosheid, verwardheid en agitatie en in het geval van een zwangere of kraamvrouw sterke kans op toename van psychiatrische klachten met alle gevolgen van dien voor de moeder, de ongeboren baby of de pasgeborene
6. Wat gebeurt er als ik stop met lithium tijdens mijn zwangerschap?
Patiënten met een onbehandelde bipolaire stoornis lopen vooral na de bevalling verhoogd risico op een kraambedpsychose met alle gevolgen van dien. Door het gebruik van een stemmingsstabilisator zoals lithium wordt dit risico verlaagd. Ook hier geldt dat plotseling staken van de medicatie aanleiding kan zijn voor uitlokking van manisch-depressieve symptomen. Dit kan grote gevolgen hebben voor zowel moeder als kind.
7. Mag ik borstvoeding geven als ik lithium slik? Moet ik stoppen/niet beginnen met borstvoeding als ik lithium slik of wil gaan slikken?
Nee, bij het gebruik van lithium wordt het geven van borstvoeding afgeraden.
8. Mag ik borstvoeding geven als ik antidepressiva slik?
Ja, het is echter afhankelijk van het middel dat u gebruikt.
Fluoxetine (Prozac) wordt ontraden vanwegen het optreden van een hogere concentratie van dit medicijn dan toegestaan Verder heeft het een langere halfwaarde tijd dan de andere middelen en dit zorgt ervoor dat de baby stapeling van dit middel in hun lichaam kan krijgen
Ons advies is om bij borstvoeding te kiezen voor een andere SSRI zoals sertraline (Zoloft) of paroxetine (Seroxat) welke een kortere halfwaardetijd hebben. Ook dit dient in goed overleg met de behandelend arts te gebeuren.
9. Heeft het gebruik van psychofarmaca door mannen invloed op de conceptie?
Er zijn tot op heden geen gegevens dat het gebruik invloed heeft op de conceptie, bijvoorbeeld op de kwaliteit van het sperma. Er is weinig onderzoek gedaan naar dit onderwerp.
