Oudste kind [de rollen in een gezin]
Wanneer mijn oudste zus vroeger weer eens de baas over ons, haar jongere zusjes, speelde, zei mijn moeder vaak: ‘Typisch gedrag van een oudste kind’. Volgens haar hoorde het er een beetje bij, net zoals dat ik als middelste graag de leukste thuis was. Maar bestaat dat echt; typisch gedrag van een oudste (of middelste, jongste, enig) kind?
Karakter van een oudste kind
Er is in de afgelopen decennia heel wat onderzoek gedaan naar de rollen in een gezin en de invloed op de persoonlijkheid van een kind. Bepaalt de rol in het gezin (deels) jouw karakter? In eerste instantie bleek uit veel onderzoek dat de plek in het gezin inderdaad invloed had op karaktertrekken. Inmiddels is er ook al weer heel wat onderzoek gedaan waaruit andere conclusies kwamen. Wat in ieder geval duidelijk is geworden, is dat er andere factoren zijn die veel meer invloed hebben op karakter dan de plek in het gezin. Zo kunnen sociaal-demografische gegevens van grote invloed zijn. Kinderen uit een achterstandswijk hebben vaker een achterstand dan kinderen uit betere wijken. En wat zegt een zin als ‘Mijn oudste kind is verantwoordelijker dan mijn jongste kind’, wanneer je weet dat het oudste kind 20 is en het jongste kind 10? Dan is het natuurlijk nogal logisch dat het oudere kind meer verantwoordelijkheidsgevoel heeft.
Plek in gezin toch van invloed?
Maar toch… Wanneer je ouders vraagt om specifieke kenmerken van hun oudste kind te omschrijven, komen regelmatig vergelijkbare omschrijvingen naar boven. Kan het zijn dat het karakter van een kind dan toch beïnvloed wordt door het feit dat het kind de oudste van de kinderen in het gezin is?
Het oudste kind is slimmer, toch?
Toch wel een opvallende uitkomst uit een Noors onderzoek: oudste kinderen zouden gemiddeld 2,3 punten hoger scoren op IQ, dan jongere broertjes en zusjes. De onderzoekers gaven zelf als oorzaak het feit dat het oudste kind vaak dingen leert aan de jongere kinderen in het gezin. Dat lesgeven is eigenlijk stiekem een heel handige manier om je hersenen te trainen. En dat kan dus blijkbaar zo een paar punten schelen op een IQ-test. Overigens hoef je als oudste kind nou ook weer niet te hard te juichen: 2,3 punten is namelijk maar een miniem aantal. In het dagelijks leven zal je er verder niets van merken. Maar als oudste kind is het natuurlijk wel hartstikke leuk om dit belangrijke feit af en toe te benoemen! 😉
Oudste kind heeft veel verantwoordelijkheidsgevoel
Of een oudste kind meer verantwoordelijkheidsgevoel heeft dan jongere broertjes en zusjes is misschien niet altijd waar. Maar toch ook wel weer heel vaak wel. Vaak zijn het de oudste broers en zussen die er alles aan doen om het gezin bij elkaar te houden. Voor hen is loyaliteit van groot belang. Daardoor kan het voorkomen dat ze conflicten vermijden, omdat ze graag willen dat er harmonie in het gezin heerst. Hebben jongere broers of zusjes een conflict? Dan zal de oudste er vaak alles aan doen om te bemiddelen, zodat het conflict weer bijgelegd wordt.
Een echte streber
Nog zo’n kenmerk dat bij opvallend veel oudste kinderen naar voren komt: ze streven naar het allerbeste. Ze doen hun uiterste best op school. Niet alleen om te laten zien wat ze kunnen, maar ook omdat ze simpelweg willen dat hun ouders trots op ze zijn. Verder oefent het oudste kind vaak thuis al leidinggevende capaciteiten. Als een soort twee mama of papa speelt hij de baas over de jongere kinderen in het gezin. Hoewel die jongere kinderen daar vast niet altijd blij mee zullen zijn, is dit een fantastische voorbereiding op een carrière als leidinggevende!
Maar altijd keurig binnen de lijntjes
Wordt er over een kind gezegd: ‘O, hij luistert nooit naar zijn ouders!’, dan is de kans klein dat het over een oudste kind gaat. Oudste kinderen zijn volgens ander onderzoek namelijk opvallend gehoorzaam van karakter. Ze doen wat hun ouders hen opdragen en volgen de regels. Daarnaast schromen ze meestal niet om ook hun broertjes en zusjes te wijzen op de regels en het belang van goed luisteren.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Oudste kind en zijn ouders
Het heeft voor- en nadelen om de oudste in het gezin te zijn. Groot voordeel is dat je altijd de oudste bent, waardoor ouders je vaak sneller serieus nemen dan jongere kinderen in het gezin. Aan de andere kant is het voor een oudste kind vervelend om steeds te moeten horen dat hij of zij beter moet weten, omdat hij nu eenmaal de oudste is. Als ouder is het goed om te waken voor zulke opmerkingen. Je kind is dan wel je oudste, maar ook gewoon nog kind. Geef hem dus niet meer verantwoordelijkheden dat dat hij aankan! Wat oudste kinderen vaak wel erg leuk vinden is om geheimpjes te bewaren voor jongere broertjes en zusjes. Gelooft je oudste niet meer in Sinterklaas? Betrek hem of haar in het complot. Ga samen wat cadeautjes kopen voor de jongere kinderen, of laat hem helpen bij het bedenken van gedichten. Vergeet niet om ook je oudste daarnaast de spanning van het Sinterklaasfeest te laten meemaken. Ook wanneer je niet meer in Sint gelooft is het leuk om een verrassing te krijgen!
Oudste kind bij de bevalling
Bij de bevalling van de oudste was het makkelijk: er waren geen andere kinderen om rekening mee te hoeven houden. Er hoefde dus ook geen oppas geregeld te worden. Een tweede zwangerschap kan heel anders verlopen, omdat je een oudste kind hebt dat met je meeleeft, maar dat ook liefde, verzorging en aandacht van je vraagt. In hoeverre je de oudste betrekt bij de zwangerschap en aanloop naar de bevalling hangt vooral af van de leeftijd van je kind. Bedenk dat het ook voor hem of haar een spannende periode is. Zorg dat je je plan klaar hebt voor het moment van de bevalling. Misschien komt oma oppassen, of mag je oudste een paar dagen bij een tante logeren? Als je kindje het allemaal bewust meemaakt, is het aan te raden om hem of haar ook vast voor te bereiden op de planning. Zo weet je kindje waar het aan toe is en zal het allemaal wat minder spannend zijn.
Praat mee op het forum
