Leren klokkijken: zo wordt het een makkie!
Veel van wat we doen is tijd gebonden. We staan om 7.00 uur op, gaan om 18.00 uur eten en je kind gaat om 19.30 uur naar bed. Lastig is dat je jonge kind nog helemaal niet leeft met die klok. De enige klok waar je kleine om geeft, is de biologische klok die aangeeft wanneer hij moe is, of honger heeft. Wil je je kind ondersteunen in het leren klokkijken? Zo doe je dat!
1. Let op analoog en digitaal
De meeste kinderen hebben na de kleuterschool geen problemen meer met de basisvaardigheden wat betreft klokkijken. Ze kunnen bijvoorbeeld vertellen hoe laat het ongeveer is, door te kijken naar wat de grote wijzer aanwijst. Maar de lastiger tijden, zoals 11 over 3, of 20 voor 5, kunnen een stuk lastiger zijn. Veel kinderen hebben daardoor een voorkeur voor digitale klokken. Dat zijn de klokken zonder wijzers, die in cijfers de tijd aangeven. Dat is ook het soort klok waarmee we tegenwoordig het meest mee in aanraking komen. Op de telefoon, de tv, de iPad… Overal staat de tijd digitaal. Toch is het goed wanneer kinderen ook de analoge klok (die met wijzers) goed leren begrijpen. Experts adviseren daarom om in de woonkamer of keuken een analoge klok op te hangen. Ook een analoge wekker bij het bed van je kind kan een goede manier zijn om te oefenen. Vraag je kind af en toe hoe laat het is, en probeer uit te leggen hoe hij of zij de tijd van zo’n analoge klok kan aflezen. Deze korte oefenmomentjes zullen eraan bijdragen dat je kind goed leert klokkijken!
2. De cijfers begrijpen
Het lastige van de analoge klok is dat ieder cijfer eigenlijk twee betekenissen heeft. Wanneer de kleine wijzer op de drie staat, is het (ongeveer) 15.00 uur. Maar wanneer de grote wijzer op de drie staat, betekent dit dat het ‘kwart over’, oftewel 15 minuten over een bepaalde tijd is. Zo’n dubbele betekenis is natuurlijk lastig te begrijpen. Vaak werkt het om er een spelletje van te maken. Leg uit dat de grote en kleine wijzer achter elkaar aanzitten. Of dat ze elkaar niet mogen, omdat ze allebei een andere hobby hebben. De kleine wijzer heeft alleen interesse in de cijfers 1 tot en met 12, terwijl de grote wijzer het liefst tot 60 telt. Op deze manier maak je het klokkijken wat spannender, en krijgt je kleine hopelijk weer de motivatie om het te proberen te begrijpen. Het verhaal kun je zover doorvoeren als je zelf wilt. Voor mijn part geef je beide wijzers een naam, en vertel je van alles over hun belevenissen. Dat maakt leren leuk!
3. Tel tot 5
Om die grote wijzer van de klok echt te kunnen begrijpen, is het handig dat je kindje de tafel van vijf kent. Hoewel deze tafel meestal pas in groep 4 aan bod komt, wordt er in lagere groepen al wel gerekend met stapjes. De eerste getallenreeks is 2-4-6-8-10. Maar ook tellen in stapjes van 5 is niet zo lastig. Leg je kind uit dat ieder stapje eindigt op een 5 of een 0, daardoor zal het rekenen wat makkelijker worden. Wanneer je kind die stapjes van 5 kan ontdekken op de klok, krijgen die wijzers weer wat meer betekenis. Er zijn klokken die naast de cijfers van 1 tot en met 12 ook de losse minuten of de stapjes van 5 aangeven. Zo’n klok kan je kind helpen om die stapjes nog makkelijker te herkennen.
4. De verdwenen tijd
Kinderen zien niet altijd direct in wat het nut is van klokkijken. Wanneer ze een jaar of acht zijn kun je ze uitleggen dat het handig is om te weten hoe lang je met iets bezig bent en dat je dat kunt nagaan door op de tijd te letten. Rond die leeftijd krijgt je kind tijdens het rekenen op school ook plaatjes te zien van twee klokken met verschillende tijden, met de vraag hoeveel tijd er verstreken is. Dit kun je ook samen oefenen door bijvoorbeeld ’s morgens met je kind een planning te maken voor de dag. Hoeveel tijd gebruik je voor de lunch, hoeveel voor je huiswerk, hoeveel voor het buitenspelen enzovoort.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Door het maken van zo’n planning krijgt je kind een beter idee van het begrip tijd. Ook als je kind nog niet zoveel begrijpt van het verstrijken van de tijd, kun je al met je kind oefenen. Zit je bijvoorbeeld samen in de auto? Vertel je kind dan over je dag: ‘Ik kom je om 18.00 uur weer ophalen’, of ‘Over 10 minuten moeten we op school zijn’. Heeft je kind meer begrip van tijd? Dan kun je oefenen door bijvoorbeeld te vragen: ‘Die pizza maken kost ons 45 minuten. Als we om 17.30 uur willen eten, hoe laat moeten we dan beginnen met maken?’
5. Een horloge
Blijft je kind het klokkijken lastig vinden? Dan is een horloge een fantastisch en educatief verjaardagscadeau. Kies wel een analoge versie, dus een klokje met wijzers. Zo heeft je kind de tijd altijd bij de hand en kan je tussendoor oefenen. Vertel hem bijvoorbeeld op welk tijdstip hij thuis moet zijn van het buitenspelen, en leg daarbij uit wat de wijzers op dat moment aangeven. Ook een speelgoedklok met wijzers die je zelf kunt bewegen kan handig oefenmateriaal zijn. Tegenwoordig zijn er daarnaast handige apps die je kind kunnen laten oefenen met de tijd. Vooral voor kindjes die visueel zijn ingesteld, kunnen zulke apps handig zijn. Er wordt bijvoorbeeld met kleurtjes weergegeven hoeveel er verstrijkt.
6. Hoe je mond
Als ouder doe je vast de hele dag niets anders dan je kinderen vertellen hoe laat het wel niet is, en dat ze nu toch echt dit of dat moeten doen. Maar ook andere gewoontes sluipen er snel in. Zo kun je je kind dagelijks vertellen dat het bijna tijd is voor z’n favoriete tv-programma. Tip: vertel dat niet! Op het moment dat jij de tijd voor je kind bijhoudt, heeft je kind geen enkele reden meer om zelf naar de klok te kijken. En dan leert hij of zij dus ook niet om klok te kijken! Mogen ze een half uurtje gamen? Vertel ze dan dat ze 30 minuten hebben en dat ze zelf op de klok moeten bekijken wanneer ze dan moeten stoppen. Controleer of ze dat weten door te vragen wat de klok over een half uurtje zal aangeven. Help daar eventueel bij, maar laat je kind daarna zelf in de gaten houden dat er op tijd gestopt wordt met gamen.
