Hoeveel slaap heeft mijn kind nodig? [Slaapschema]
Mijn zoon van 2 wist het zeker: hij had geen tijd meer voor een middagdutje. Veel liever wilde hij nog even blijven spelen. Gevolg: om vijf uur ’s middags viel hij in slaap op de bank, waarna ik hem ’s avonds met geen mogelijkheid meer in slaap kreeg. Ik besloot dus al snel dat we dat middagdutje er nog even in zouden houden! Maar toch blijft de vraag vaak: hoeveel slaap heeft mijn kind nodig?
Ieder kind is anders
Laten we voorop stellen dat de ideale hoeveelheid slaap niet bestaat. Deze verschilt namelijk per persoon. Om dat te begrijpen hoef je alleen maar naar jezelf te kijken. Misschien kan jij het prima af met 7 uur slaap per nacht. Maar voor hetzelfde geldt kruip je er ’s avonds om 21.00 uur al in, omdat je het anders niet volhoudt. Wat voor de een te weinig is, is voor de ander te veel. Dit geldt ook als het gaat om slaap bij kinderen. Toch zijn er wel richtlijnen, die je kunt gebruiken om te beoordelen of je kind voldoende rust krijgt.
Zoveel slaapt een baby
Vlak na de geboorte is het allemaal nog vrij simpel. Je kind slaapt, wordt wakker om te eten, krijgt een schone luier en slaapt weer verder. Verder zit er trouwens niet zoveel ritme in. Het kan best zijn dat je kindje de ene ochtend om 6.00 wakker wordt, terwijl hij de volgende nacht al om 2.00 onrustig is. In die eerste periode is het belangrijk dat je je kindje de ruimte geeft voor dat eigen ritme. Voordeel in deze tijd is dat je kleine waarschijnlijk overal wel makkelijk slaapt. Dus als je naar de winkel moet, neem je hem of haar gewoon mee in de wandelwagen. Terwijl jij de boodschappen doet, tukt je kindje vrolijk verder. Overigens moet je ook hierbij wel een beetje opletten: sommige kinderen raken snel overprikkeld. Zorg in dat geval voor voldoende tijd in rustige ruimten, zoals de eigen slaapkamer. Daar zal je kleine dan waarschijnlijk het beste slapen.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Structuur vanaf een jaar
Na het eerste levensjaar komt er langzamerhand meer structuur in het slaappatroon. Als het goed is is je kleine er inmiddels aan gewend dat het de bedoeling is dat er ’s nachts geslapen wordt en dat er overdag tijd is voor andere dingen. Overigens is niet iedere peuter daar direct goed van te overtuigen. Met een beetje pech heb jij een kind dat ’s nachts de boel op stelten zet en halverwege de middag doodmoe in slaap valt. In dat geval zit er maar één ding op: proberen die structuur van je kleine te veranderen in de structuur die jij graag wilt. Dat kan best lastig zijn en kun je het beste uitvoeren in kleine stapjes. Daarnaast is het belangrijk dat je ’s nachts duidelijk maakt dat het tijd is om te slapen. Blijf zo rustig mogelijk, doe geen groot licht aan en vertel je kindje steeds kort maar krachtig dat het tijd is om te slapen. Hoe meer aandacht je je kleine geeft, hoe lastiger het zal worden om te veranderen. Houd er wel rekening mee dat de omschakeling nachtenlang kan duren. Nachten waarin jij dus druk bezig bent met het veranderen van het slaappatroon van je kindje!
Geen middagdutje meer
In Duitsland schijnt de regel helder te zijn: vanaf het moment dat het kind één jaar oud is, stapt men over van twee naar één dutje per dag. Fijn, zo’n heldere regel, maar dat wil niet zeggen dat ieder kind zich eraan houdt! In de praktijk begin je hier echt verschil tussen kinderen te ontdekken. De ene tweejarige slaapt nog iedere middag 2 uur, terwijl de andere tweejarige helemaal geen middagdutje meer doet. Het kan best lastig zijn om te beoordelen of je kind voldoende slaap krijgt. Is je kind snel geprikkeld, huilt hij snel, of is hij heel erg druk? Dan kan het zijn dat je kindje niet voldoende slaapt. Lastig bij overprikkeldheid is dat je kind minder makkelijk in slaap valt door het te veel aan prikkels, vervolgens dus weer te weinig slaapt en nog meer overprikkeld raakt. Het wordt dan dus een vicieuze cirkel, waar je lastig weer uit komt. Daarom kun je deze situatie het beste voorkomen door ervoor te zorgen dat je kind voldoende slaapt.
Slaapschema per leeftijd
Gaat je kind naar de basisschool? Dan is het natuurlijk afgelopen met het doen van middagdutjes. Lijkt je kind hier nog niet aan toe te zijn? Bespreek het dan op school. Misschien is het mogelijk om je vierjarige wat langzamer te laten opbouwen en voor een langere tijd alleen de ochtenden naar school te laten gaan. Sommige basisscholen werken hier aan mee. Op andere basisscholen wordt dan geadviseerd om nog even te wachten met het naar schoolgaan. Dat is voor een vierjarige geen probleem, omdat de leerplicht pas geldt vanaf 5 jaar.
Over het algemeen geldt het volgende slaapschema op de basisschool:
- 4 jaar: ongeveer 11,5 uur per nacht;
- 5 jaar: ongeveer 11 uur per nacht;
- 6 jaar: ongeveer 10 uur en 45 minuten;
- 7 jaar: ongeveer 10,5 uur;
- 8 jaar: ongeveer 10 uur en 15 minuten;
- 9 jaar: ongeveer 10 uur;
- 10 jaar: ongeveer 9 uur en 45 minuten;
- 11 jaar: ongeveer 9,5 uur;
- 12 jaar: ongeveer 9 uur en 15 minuten.
Korter slapen een probleem?
Overigens blijkt uit onderzoek dat vooral 4- tot 6-jarigen korter slapen; zo’n 9,5 uur per nacht. Ook blijkt het slapen cultuurgebonden te zijn. In de meeste culturen is namelijk helemaal geen aparte kinderbedtijd. De kinderen gaan naar bed als ze moe zijn, of tegelijk met de ouders. En is het kind overdag moe? Dan doet het een middagdutje. Op zich is dit natuurlijk ook een manier om de juiste hoeveelheid slaap te halen. Wel is het belangrijk om erop te letten dat er dan aan het eind van de middag ook echt tijd is om een dutje te doen. Of je kind te weinig slaap krijgt, merk je waarschijnlijk wel in de praktijk. Lijkt je kind slaap tekort te krijgen? Dan is het dus zaak om te proberen om de nachten wat langer te maken, of meer ruimte te creëren voor een dutje overdag.
